विद्यादेवी भण्डारीको सक्रियता: एमालेको मौनता र भविष्यको सत्ता समीकरणमा उठेका प्रश्न
काठमाडौं, साउन ११ –
पूर्वराष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीको पछिल्लो समय देखिएको राजनीतिक सक्रियता केवल औपचारिकतामा सीमित छैन, यसको गहिरो सन्देश छ। सार्वजनिक कार्यक्रममा तीव्र उपस्थिति, संविधानप्रति प्रश्न उठाउने शैली, र नायकको शैलीमा देखिएको उनको पुनरागमनले अहिले देशको प्रमुख प्रतिपक्षी दल नेकपा (एमाले) मा गम्भीर असहजता उत्पन्न गराएको छ।
शान्त राष्ट्रपति पदबाट सक्रिय राजनीतिक भूमिकातर्फको रूपान्तरण
राष्ट्रपतिको कार्यकालमा एमालेको स्पष्ट पक्षधर देखिएकी भण्डारी २०७२ सालको संविधानपछि नेपालको राष्ट्रपति संस्थाको प्रमुख अनुहारका रूपमा स्थापित भइन्। तर पदबाट बाहिरिएपछि लामो मौनता तोड्दै हाल पुनः राजनीतिक टिप्पणी, संविधानको व्याख्या, र सार्वजनिक जमातमा सहभागिता मार्फत आफूलाई "तटस्थ पूर्वराष्ट्रपति" होइन, सक्रिय राजनीतिक हस्ती का रूपमा प्रस्तुत गर्न थालेकी छन्।
राजनीतिक विश्लेषक डा. चूडामणि खनाल भन्छन् –
> “भण्डारीको सक्रियता केवल समारोहिक होइन, यो राजनीतिक शक्ति केन्द्रतर्फको आकांक्षाको स्पष्ट संकेत हो।”
एमालेभित्रको मौन असहजता: न समर्थन न विरोध
भण्डारीको उभारसँगै एमाले नेतृत्व अचम्मलाग्दो मौनतामा छ। पार्टी अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीसँग नजिकको सम्बन्ध रहँदै आएको भए पनि हाल पार्टीले न त उनलाई औपचारिक रूपमा स्वागत गरेको छ, न त उनको सक्रियताबारे आलोचना वा स्पष्ट धारणा व्यक्त गरेको छ। यो मौनता स्वयंमा अस्वस्थ संकेत हो, जहाँ पार्टीभित्र सत्ता सन्तुलन बिग्रिने आशंकाले नेताहरू चुप छन्।
एमाले पोलिटब्युरो सदस्य एक नेताको शब्दमा:
> “विद्या भण्डारीको सक्रियता एमालेभित्रको भविष्य नेतृत्वको समीकरणसँग गाँसिएको छ। पार्टीलाई विभाजित गर्ने हैसियतमा पुग्न सक्ने सम्भावना छ।”
संविधानको अभिभावक कि पार्टीको रणनीतिक मोहरा?
पूर्वराष्ट्रपतिले हालै सार्वजनिक रूपमा संविधानको धारा, व्याख्या र कार्यान्वयनबारे कडा टिप्पणी गर्दै भनेकी छन् –
> “संविधान लेखियो, तर यसको मर्म र भावना कार्यान्वयन हुन सकेन। त्यसले लोकतान्त्रिक मूल्यहरू कमजोर भएको छ।”
उनका यस्तो अभिव्यक्तिले नेकपा एमालेभित्र मात्रै होइन, सत्तारूढ दलहरूमा पनि चर्चा सिर्जना गरेको छ। सत्तारूढ कांग्रेस र माओवादीभित्र पूर्व राष्ट्रपतिको भूमिका र उद्देश्यबारे चासो बढेको छ।
संविधानविद् डा. भेषराज ढकाल भन्छन् –
> “पूर्वराष्ट्रपतिले संवैधानिक संस्था र अधिकारको मर्यादा तोड्ने गरी अभिव्यक्ति दिनु गम्भीर विषय हो। यो स्वतन्त्रता होइन, संवैधानिक जिम्मेवारीको उल्लंघन हो।”
ओली–विद्या सम्बन्ध र भविष्यको राजनीतिक योजना
ओली स्वयंले केही समयअघि सार्वजनिक रूपमा भनेका थिए –
> “विद्या भण्डारी राजनीति नगर्ने भन्नु कल्पनाको कुरा हो। उहाँले राजनीति गर्नुहुन्छ।”
ओलीको यो भनाइलाई धेरैले आगामी निर्वाचन र सम्भावित सत्ता समीकरण निर्माणको संकेतका रूपमा बुझेका छन्। यसले एमालेलाई दोहोरो नेतृत्वको दिशातर्फ धकेल्ने सम्भावना पनि बढेको छ – एकातिर ओली, अर्कातिर भण्डारी।
तर, एमालेका पुराना नेताहरू – झलनाथ खनाल, भीम रावलजस्ता व्यक्तित्वहरू यो पुनरागमनप्रति सशंकित देखिन्छन्। पार्टी एकताभन्दा बढी "व्यक्तिकेन्द्रित शक्ति सन्तुलन" को राजनीति हुनसक्ने चिन्ता उनीहरूको छ।
राजनीतिक सन्देश र रणनीतिक 'कमब्याक'
भण्डारीको सक्रियता अचानक होइन, विश्लेषकहरूका अनुसार यो पूर्वनियोजित रणनीति हो। सम्भावित रूपमा उनलाई आगामी निर्वाचनमा ठूला राजनीतिक मोर्चाहरूमा भूमिका दिन सकिन्छ – चाहे त्यो राष्ट्रपतिमा पुनः निर्वाचित हुने आकांक्षा होस् वा प्रत्यक्ष कार्यकारी भूमिकामा प्रवेश।
उनको सार्वजनिक कार्यक्रममा देखिएको "जनताको राष्ट्रपति" छवि निर्माण अभियान, संविधानको आलोचना, र अभावमा एमालेकै भविष्य नेतृत्वका रूपमा आफूलाई प्रस्तुत गर्ने संकेत – यी सबै कुराले स्पष्ट गर्छ कि विद्यादेवी भण्डारी नेपाली राजनीतिमा फेरि एकचोटि निर्णायक बन्ने योजनामा छन्।
निष्कर्ष: एमालेभित्र नेतृत्वको द्वन्द्व र नयाँ शक्ति केन्द्रको उदय
विद्या भण्डारीको सक्रियताले एमालेभित्र पुरानै घाउ चिलाउने संकेत देखिएको छ।
जहाँ अध्यक्ष ओलीको एकछत्र नेतृत्व स्थायित्वको खोजीमा छ, त्यहीँ अब अर्को शक्ति केन्द्रको उदय एमालेभित्र नै देखिन थालेको छ।
यो शक्ति द्वन्द्व केवल व्यक्तिगत मात्र नभएर आगामी निर्वाचन, सत्ता गठबन्धन, र संविधानको व्याख्याको लडाइँमा परिणत हुन सक्ने सम्भावना प्रबल छ।
