गुल्मी, साउन ९ –
देशप्रेमको प्रमाण मानिने नागरिकता त्याग गर्ने प्रवृत्तिमा गुल्मी जिल्लामा उल्लेख्य कमी आएको छ। आर्थिक वर्ष २०८१/८२ मा गुल्मीमा जम्मा १९ जनाले मात्र नेपाली नागरिकता परित्याग गरेका छन्। यो संख्या अघिल्लो वर्ष २०८०/८१ को तुलनामा निकै कम हो, जब ६८ जनाले मातृभूमिको नागरिकता त्यागेका थिए।
जिल्ला प्रशासन कार्यालय गुल्मीका निमित्त प्रमुख जिल्ला अधिकारी हरिप्रसाद गैरेका अनुसार, “नागरिकता त्याग्नेहरूको मुख्य कारण स्थायी वैदेशिक बसोबास, वैवाहिक सम्बन्ध तथा व्यक्तिगत जीवनशैली परिवर्तन हुन्। धेरैजसोले विदेशमा नागरिकता लिएपछि नेपालको नागरिकता औपचारिक रूपमा परित्याग गरेका छन्।”
विदेशको मोह, मातृभूमिबाट दूरी?
नागरिकता त्याग्नेहरूमध्ये अधिकांश विदेशमा स्थायी बसोबास गरिरहेका छन्। उनीहरूले त्यहाँको नागरिकता प्राप्त गरेपछि नेपाली नागरिकता त्यागेर नेपाल सरकारलाई जानकारी दिएका छन्। यो प्रवृत्ति विदेशप्रेम वा अवसरको खोज हो, तर यसले मातृभूमिबाट टाढिने गहिरो मनोविज्ञानको संकेत पनि दिन सक्छ।
गैरआवासीय नेपाली नागरिकताको माग पनि घट्दै
अझ चाखलाग्दो कुरा त के छ भने—गैरआवासीय नेपाली नागरिकता (NRN) लिन चाहनेको संख्या पनि घटेको छ।
जिल्ला प्रशासन कार्यालय गुल्मीका प्रशासकीय अधिकृत तारानाथ फुल्लेलका अनुसार चालू आर्थिक वर्षमा जम्मा १८ जनाले मात्र NRN नागरिकता लिएका छन्। जबकि २०८०/८१ मा यो संख्या ४८ थियो। २०७९/८० मा भने १२ जनाले यो नागरिकता लिएका थिए।
यसरी हेर्दा विगत तीन वर्षको तथ्यांकले एकदमै उतारचढाव देखाउँछ—कहिले धेरै, कहिले एकदमै कम।
कारण के हो?
विशेषज्ञहरूका अनुसार यसमा विभिन्न कारण हुन सक्छन्—सरकारी प्रक्रिया कठिन हुनु, विदेशमा स्थायी बसोबास गर्नेलाई नेपालसँगको औपचारिक सम्बन्ध राख्न आवश्यक नठान्नु, वा नेपालको प्रशासनिक प्रणालीप्रति चासोको कमी।
साथै गैरआवासीय नेपाली नागरिकताले दिने सुविधा अपेक्षित मात्रामा प्रभावकारी नभएको अनुभूति पनि एक कारण हुनसक्छ।
अबको बाटो के?
यदि मातृभूमिसँगको सम्बन्ध बलियो बनाउने हो भने, विदेशमा रहेका नेपालीहरूको हक–अधिकार सुनिश्चित गर्दै तिनीहरूलाई भावनात्मक रूपमा जोड्ने कार्यक्रमहरू आवश्यक छन्।
सरकारले गैरआवासीय नागरिकतामा स्पष्ट नीति, सरल प्रक्रिया र ठोस लाभको संरचना ल्याउन सके मात्र यो सम्बन्ध मजबुत रहन सक्छ।
